Noterde yapılan vasiyetname bozulur mu? Vasiyetname bozulması ne demek? Bu soruların cevabı için bu yazıyı hazırladık.
Vasiyetname, bir kimsenin ölümünden sonra mirasının ne şekilde paylaşılacağını öngören bir ölüme bağlı tasarruftur. Diğer bir anlatımla mirasbırakanın iradesini yazılı veya sözlü şekilde beyan ettiği hukuki bir belgedir.
Vasiyetname, kişilerin malvarlıkları üzerinde ölümden sonra bile iradelerini gerçekleştirebilmelerine olanak tanır. Aynı zamanda, mirasçılar arasında çıkabilecek anlaşmazlıkların önüne geçmek ve kişisel isteklerin hayata geçirilmesi açısından son derece önemlidir. Vasiyetname düzenlemek isteyen kişilerin hukuki destek alması, geçersizlik risklerini ortadan kaldırır ve süreçlerin daha sağlıklı yürütülmesini sağlar.
Vasiyetname Türleri
Vasiyet yapmak için Türk Medeni Kanunumuzda 3 farklı usul öngörülmüştür. Şekil şartlarına uymak kaydıyla bu üç vasiytename türünden dilediğini mirasbırakan yapabilmektedir. Önemli olan şekil şartlarının doğru bir şekilde yerine getireilmiş olmasıdır. Bunlar resmi vasiyetname, el yazısıyla vasiyetname ve sözlü vasiyetnamedir.
Resmi vasiyetname; noter, sulh hukuk hakimi veya yetkili bir memur huzurunda iki tanığın katılımıyla düzenlenir. Yazılı olarak yapılması ve mirasbırakan tarafından imzalı olması zorunludur. resmi vasiyetname en güvenilir ve geçerliliği kolay ispatlanabilen vasiyetname türüdür.
El yazısıyla vasiyetname; tamamen miras bırakanın kendi el yazısıyla yazılmakta ve imzalanmaktadır. Tarih gün ay yıl şeklinde açıkça belirtilmelidir. Resmi bir kuruma gerek duyulmaksızın düzenlenebilmektedir. Ancak kaybolma veya tahrif edilme riski taşıdığı için resmi vasiyetnameye kıyasla daha az güvenilir bir yöntemdir.
Sözlü vasiyetname ise olağanüstü durumlar için öngörülmüş bir vasdiyetname türüdür. Bu tür vasiyetname, geçici bir düzenlemedir ve olağanüstü durum sona erdiğinde geçerliliği kalkmaktadır. Miras bırakanın olağanüstü bir durumda (ölüm tehlikesi, savaş, doğal afet gibi) yazılı vasiyetname düzenleme imkânı bulamadığı hallerde sözlü beyanıyla yapılmaktadır. Bu sırada mirasbırakanın yanında 2 adet tanık bulunması gerekmektedir. Ardından derhal bu tanıkların murise ait beyanları yazıya geçirip sulh hukuk mahkemesine sunması gerekmektedir.
Noterde Yapılan Vasiyetname
Türk Medeni Kanunu’na göre noterde yapılan vasiyetname, resmi vasiyetname türlerinden biridir. Resmî vasiyetnameye dair hükümler, Türk Medeni Kanunu’nun 532 ila 537’nci maddeleri arasında toplam altı maddede düzenlenmiştir. Resmî vasiyetnamede mirasbırakan, maddî anlamda ölüme bağlı tasarruflarını, sulh hâkimi, noter ve benzeri yetkilendirilmiş bir kamu görevlisinin huzurunda ve tanıkların katılımıyla gerçekleştirir. Bu yazımızda noterde yapılan vasiyetname incelenecektir. Ancak öncelikle resmi vaiyetanme yapma şartlarını incelememiz gerekecektir.
Resmî vasiyetnamenin birçok fayda ve kolaylığı bulunmaktadır. Kanunda belirlenen sıkı şekil şartları, mirasbırakanın işleme ciddiyetle yaklaşmasını ve vasiyetnamesi üzerinde derinlemesine düşünmesini sağlar. Böylece ölüme bağlı tasarrufu daha makul bir şekilde gerçekleştirir. Bununla beraber diğer vasiyetname şekillerine nazaran vasiyetnamenin yok olması, yok edilmesi veya tahrifi ya da vasiyetnamenin gün yüzüne çıkmaması gibi olasılıklar imkânsıza yakın olduğundan, mirasbırakanın iradesi güvenli bir şekilde korunmuş olur.
Ölüme bağlı hukuki işlemin, resmî memurun katılımı ve denetimiyle gerçekleşmesi sonucu resmî vasiyetnamenin mirasbırakanın ölümünden sonra geçerliliğinin zedelenmeyecek olması yükske ölçüde garanti altına alınmış olacaktır.
Noterde Vasiyetname Yapma Prosedürü
Vasiyetname düzenlemek isteyen kişi, vasiyetnamenin hazırlanması için kimlik belgesiyle birlikte notere başvurur. Başvuruda vasiyetçi yazılı bir metni notere sunabileceği gibi vasiyet iradesini doğrudan sözlü olarak da yapabilmektedir. Sözlü beyan durumunda noter, vasiyetçinin iradesini dikkatli bir şekilde resmi yazıya döker. Vasiyetçi, malvarlığının ölümünden sonra nasıl paylaştırılmasını istediğini açık bir şekilde ifade eder. Aynı zamanda vasiyetçinin iradesinin baskı altında olmadan ve özgürce açıklanmış olması gerekir.
Noter, vasiyetçinin iradesine uygun olarak vasiyetname metnini hazırlar. Bu metin, Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen hukuki şekil şartlarına tamamen uygun şekilde düzenlenmektedir. Hazırlanan metin, noter tarafından vasiyetçiye okunacaktır. Böylece doğrulanmış olacaktır. Eğer vasiyetname, mirasbırakanın iradesiyle uyumluysa hem noter hem de vasiyetçi tarafından imzalanarak resmiyet kazanır. Ayrıca, vasiyetnamenin geçerliliği için noter huzurunda bulunan iki tanığın da vasiyetnameyi imzalaması gerekir.
Tanıkların, vasiyetçinin iradesini özgürce açıkladığını ve ayırt etme gücüne sahip olduğunu doğrulamak durumundadırlar. İmzalama işlemi tamamlandığında vasiyetname, resmi bir belge niteliğine kavuşur. Ardından düzenlenen bu vasiyetname, vasiyetçinin talebine göre noterde muhafaza edilmekte veya kendisine teslim edilmektedir.
Noterde Yapılan Vasiyetnamenin Bozulması
Halk arasında vasiyetnamenin bozulması olarak adlandırılan durum vaisyetnamenin iptali anlamına gelmektedir. Ölüme bağlı tasarruflardan biri olan vasiytename gerekli şartların oluşması halinde ilgililerin talebi üzerine iptal edilebilecektir. Noterde yapılan vasiyetnamenin iptali sebepleri Türk Medeni Kanunu’nun 557’nci maddesinde düzenlenmiştir. Bunlar mirasbıarakanın vasiyetname düzenlediği sırada tasarruf ehliyetinin olmaması, tasarrufun yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmış olması, tasarrufun içeriğinin, bağlandığı koşullar veya yüklemelerin hukuka veya ahlaka aykırı olması ve tasarrufun kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmasıdır.
TMK’nun 557. maddesinde, belirli sebeplerin bulunması durumunda bir ölüme bağlı tasarrufun iptali için dava açılabilmektedir. Bu iptal sebepleri dışında başka bir sebepten ölüme bağlı tasarrufun iptaline karar verilebilmesi mümkün değildir. Ayrıca; hâkim iptal sebebiyle bağlıdır. Örneğin sadece esasa ilişkin sebeplere dayanılarak iptal davası açılmışsa, şekle ilişkin iptal sebeplerini inceleyemez.
Vasiyetnamenin İptali Davası
İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı tarafından açılabilmektedir. Vasiyetnamenin iptali davasında, vasiyetçinin tüm mirasçılarının davada hasım gösterilmesi zorunludur.
Davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl geçmekle düşer. Her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer.
Hata, hile, ikrah gibi iradeyi sakatlayan sebeplerin varlığı hâlinde, ya da ölüme bağlı tasarrufun ya da ona eklenen bir şart ya da yükümlülüğün hukuka ya da ahlaka aykırı olması hâlinde, ya da söz konusu ölüme bağlı tasarrufun şekil kurallarına uyulmadan yapılmış olması durumunda ölüme bağlı tasarrufun iptalini isteyen davacı taraf bütün bu hususları ispat etmekle yükümlüdür. İspat yükü davacı üzerindedir.
İptal davasında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi, yetkili mahkeme ise mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.
Vasiyetnamenin İpatli davası sonucunda karardan sonra vasiyetname geriye dönük olarak ortadan kalkar. Mirasbırakan hiç böyle bir tasarrufta bulunmamış gibi hareket edilmektedir. Miras, yasal düzenlemeye göre intikal eder.
